Over het KMI

Daniel Gellens wordt op 1 januari 2011 d.d. Algemeen Directeur van het Koninklijk Meteorologisch Instituut van België.

Een nieuwe centrale processor voor het waarnemen van bliksemontladingen wordt operationeel. Deze processor heeft als input de data van de Belgische SAFIR- antennes en ontvangt tegelijkertijd de ruwe data van enkele nieuwere types sensoren van de buurlanden. De nieuwe processor laat toe wolk-grond-ontladingen te lokaliseren, hierbij gebruikmakend van het verschil in aankomsttijden van de ontvangen straling en gecombineerd met informatie over de richting van waaruit de signalen worden gezonden. Daarnaast worden wolk-wolk ontladingen gelokaliseerd met een interferometrische techniek.

S.M. Stankov, K. Stegen, P. Muhtarov, P. Marinov en R. Warnant ontvangen het ‘Best Paper Award Certificate’ tijdens het ”13th International Ionospheric Effects Symposium (IES2011)” te Alexandria, Virginia, U.S.A., 17-19 mei, 2011.

De Lewis Fry Richardson Medal 2011 (European Geophysical Union), Wenen, 2011) wordt toegekend aan Cathérine Nicolis voor haar zeer originele bijdragen tot het begrijpen van het gedrag van stochastische en deterministische niet-lineaire systemen en de toepassing van deze ideeën in de meteorologie en de dynamica van het klimaat.

De numerieke weervoorspellingsmodellen ALADIN en ALARO worden nu gekoppeld aan het globale weervoorspellingsmodel ARPEGE, in plaats van aan het ALADIN-France model.

De supercomputer Socrates wordt operationeel in februari 2011.

Het regionaal klimaatmodel ALARO-CLIM, gebaseerd op het fijnmazig (4 km) ALARO-model van het KMI, maakt de eerste regionale klimaatruns over België in december 2011 aan. Het gebruikte scenario is het A1B scenario van het “Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)”.

In april 2011 heeft de eerste SURFEX-workshop op het KMI plaats. Er zijn 10 deelnemers uit de ALADIN- en HIRLAM-consortia. Het doel van de workshop was om SURFEX met ALADIN en ALARO in-line te koppelen en het voor de verschillende nationale operationele configuraties te testen.

Het “Integrated Nowcasting through Comprehensive Analysis (INCA) System” wordt geïnstalleerd op het KMI. INCA-BE is de implementatie op het KMI van het nowcastingsysteem INCA ontwikkeld door de meteorologische dienst van Oostenrijk (ZAMG). Dit systeem combineert de gegevens van verschillende waarnemingssystemen (radars, satellieten, automatische stations) met de output van het numerieke weervoorspellingsmodel ALARO en genereert zo een gedetailleerde weervoorspelling voor de eerstkomende uren met een ruimtelijke resolutie van 1 km. Dit systeem is bijzonder nuttig voor de voorspelling van intense neerslagbuien die geassocieerd zijn aan onweer.

In september 2012 heeft de tweede SURFEX-workshop op het KMI plaats. Mei 2012. De meerwaarde van de numerieke atmosferische modellering op het KMI wordt aangetoond, zowel voor ALARO-CLIM-klimaatscenario’s als voor de probabilistische weervoorspellingen “Grand Limited Area Model Ensemble Prediction System (GLAMEPS)”. Dit bewijst dat een decennium onderzoek op het domein van de atmosferische modellering zijn vruchten afwerpt.

Op 7 augustus 2012 heeft het SEVERI-instrument (een visuele camera en een infraroodcamera) dat zich aan boord van de MSG-3 satelliet bevindt, haar eerste foto van de aarde genomen. Het Europees ruimte-agentschap (ESA), verantwoordelijk voor de eerste operationele handelingen, heeft op 16 juli 2012 de satelliet aan EUMETSAT overgedragen. Voor haar vaste programma's rekent EUMETSAT op de steun van de ESA bij het ontwikkelen van nieuwe satellieten en het opleveren van vastebaansatellieten zoals de MSG-3. Het samenwerkingsmodel ESA- EUMETSAT maakt Europa wereldleider op het gebied van satellietmeteorologie, door een optimale benutting van de expertise van beide instellingen en van de lidstaten.

Metop-B, de tweede Europese polaire satelliet wordt op 17 september 2012 gelanceerd. EUMETSAT neemt de controle van de satelliet over op 21 september 2012. De zending van Metop-B is cruciaal voor de weervoorspelling en het toezicht op het klimaat.

Er is een project van de Regie der Gebouwen, provincie Namen, om zonnepanelen op het terrein van het Geofysisch Centrum in Dourbes te plaatsen zodat het centrum integraal kan instaan voor het elektriciteitsverbruik en de verwarming van de gebouwen.

Naar aanleiding van het 25-jarig bestaan van het Protocol van Montréal voor de bescherming van de ozonlaag, krijgt Hugo De Backer een erkenning van het “United Nations Environment Programme (UNEP)” voor zijn waardevolle bijdragen tot het wetenschappelijk panel van het ozonsecretariaat. Deze bijdragen betreffen de langdurige waarnemingen van de ozonlaag met behulp van ballonpeilingen en spectrofotometers die vervolgens beschikbaar gesteld worden in een internationale databank.

De “Technical Conference on Meteorological and Environmental Instruments and Methods of Observation TECO-2012” van de WMO heeft van 16 tot 18 oktober 2012 in Brussel plaats. Deze conferentie wordt gevolgd door de 10de zitting van de “CIMO Management Group” op 19 en 20 oktober 2012.

Van 18-19 oktober 2012 organiseert het KMI een “European Lightning Detection Workshop (ELDW)” op het Planetarium. Deze ELDW, die elk jaar wordt georganiseerd door een lid van EUCLID (“European Cooperation for Lightning Detection”) wil enerzijds wetenschappers samenbrengen om wetenschappelijke resultaten uit te wisselen over bliksemdetectie en anderzijds Vaisala een forum geven voor het presenteren van hun nieuwste bliksemtechnologieën en toekomstplannen.

Op 20 december 2012 is de nieuwe weersatelliet Meteosat-10 na een succesvolle testperiode klaar om de Meteosat-waarnemingen aan te vullen met nieuwe beelden van de atmosfeer boven Europa en Afrika. De weersatelliet Meteosat-10 zal tot 2020 beelden leveren.

Deze nieuwste Europese weersatelliet is op 5 juli 2012 gelanceerd door EUMETSAT. Meteosat-10 neemt de taak over van Meteosat-9 en is de derde van de in totaal vier Europese weersatellieten binnen het “Meteosat Second Generation (MSG)” programma.

Een maand na de opendeurdagen in Ukkel, was het de beurt aan het Geofysisch Centrum in Dourbes om ook opendeurdagen te houden. Op vrijdag 28 juni opende het centrum zijn deuren voor het personeel van het plateau in Ukkel en tijdens het weekend van 29 en 30 juni was het grote publiek op de site welkom. Tijdens een vernissage werden de opendeurdagen officieel geopend, in aanwezigheid van de federaal afgevaardigde J.M. Delizée en de algemeen directeur a.i. dr. D. Gellens.

Naast Bpost deed ook de Koninklijke Munt een speciale actie ter ere van onze 100ste verjaardag. Ze gingen voor de creatie van een 2€ herdenkingsmunt. Uitzonderlijk werd dit via een ontwerpwedstrijd in de handen van het publiek gelegd. De wedstrijd kende een overweldigend succes met meer dan 700 inzendingen! Na rijp beraad besloot de jury om de eerste prijs toe te kennen aan de heer Peter Denayer uit Hofstade (Zemst), omwille van het krachtige ontwerp waarbij de symboliek van het weer op een eenvoudige maar goed zichtbare manier werd weergegeven.

De Staatssecretaris van Wetenschapsbeleid wenste het KMI een gelukkige verjaardag toe en bedankte hen voor 100 jaar weersvoorspellingen. Hij merkte kernachtig op:
“Door het muntstuk van 2 euro zal het KMI voortaan concreet tastbaar worden bij alle Europeanen. Het weer heeft immers ook een belangrijke impact op de samenleving. Zo bedraagt de economische waarde van de weervoorspellingen in de Europese Unie meer dan zestig miljard euro per jaar. Experts geloven dat een derde van ons BNP een link heeft met het weer. Denk bijvoorbeeld aan toerisme, textiel, landbouw, lucht- en ruimtevaart”

In het Planetarium van Brussel werd in het bijzijn van Philippe Courard, Staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid en Philippe Mettens, Voorzitter van de POD Wetenschapsbeleidop 19 september de tentoonstelling “100 jaar Meteorologie in België” ingehuldigd. Deze tentoonstelling weerspiegelt de loop van de meteorologische geschiedenis van België aan de hand van een waardevol overzicht van meteorologische instrumenten en documenten door de jaren heen.

Op 26 en 27 september 2013 grijpt een internationaal wetenschappelijk symposium plaats in het Jubelparkmuseum in Brussel. Onderzoeksthema’s in verband met de kernactiviteiten van het KMI maken het onderwerp uit van de conferenties van het symposium. Het symposium bracht een groep van internationaal vermaarde wetenschappers bijeen, die gespecialiseerd zijn in de verschillende gebieden van de meteorologie en het klimaat, zoals klimaatmodellen, niet-lineaire dynamica en complexiteitswetenschap, ionosferisch en geomagnetisch onderzoek, klimaatmaatregelen, metingen van meteorologische radars en satellieten.

De academische zitting werd geopend door Philippe Courard, Staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid en Daniel Gellens, algemeen directeur a.i. van het KMI en in aanwezigheid van zijne Koninklijke Hoogheid Prins Laurent. De financiering van het evenement werd gedragen door het Federaal Wetenschapsbeleid (BELSPO) en het KMI. De bijeenkomst was een groot succes voor de zeer grote Belgische wetenschappelijke gemeenschap, die hierdoor een globaal overzicht van de wetenschappelijke activiteiten van het KMI kreeg.

Na het internationaal wetenschappelijk symposium volgen een reeks van conferenties voor een ruimer publiek met Franstalige sprekers op zaterdag 28 september en Nederlandstalige sprekers op zondag 29 september 2013. Zij brachten allerlei thema’s ter sprake, zoals de geschiedenis van het KMI, maar ook de weerradars, het klimaat en de betrokkenheid van het KMI bij het onderzoek op de poolbasis in Antarctica.

Van 2003 tot juli 2013 gebruikte NASA de zonneconstantemetingen van het Amerikaanse TIM-instrument op de Sorce-satelliet. Vanaf juli 2013 moest NASA op zoek naar een alternatief omdat het Tim/Sorce-instrument niet meer nominaal werkte. Hierdoor kwamen ze terecht bij het KMI, dat op het vlak van de meting van de zonneconstante een goede internationale reputatie heeft, en bovendien reeds lang een projectpartner (een zogenaamde Co-Investigator) binnen het Nasa-Ceres-project is.

2014 was dus het warmste jaar in Brussel-Ukkel sinds 1833. De gemiddelde jaarlijkse temperatuur was 11,9 °C, ofwel 0,3 °C boven het vorige record van 2011 (11,6 °C) en 1,4 °C boven de normale jaarlijkse waarde (10,5 °C). De vijf andere warmste jaren waren respectievelijk: 2007 (11,5 °C), 2006 (11,4 °C), 1989 (11,3 °C), 2002 en 1990 (11,2 °C).

Sinds april 2015 biedt het KMI het weer in België via een gloednieuwe weerapplicatie.

In het kader van de klimaatproblematiek publiceerde het KMI in 2008 een eerste informatieve brochure ‘Oog voor het klimaat’. In mei 2015 is er een vernieuwd en actueel vervolg: ‘Oog voor het klimaat 2015’. Een greep uit de thema's die aan bod komen:

• Een update van de evoluties van het klimaat in België en antwoorden op vragen over het weer. Valt er minder sneeuw? Regent het tegenwoordig meer dan vroeger?
• Onze waarnemingen van en onderzoek naar zonnestraling en ozon, om bij te dragen tot een beter begrip van de mechanismen achter het klimaat op internationaal niveau.
• Onze klimaatmodellen, die we gebruiken om de dynamiek van het klimaatsysteem te doorgronden en verwachtte klimaatveranderingen in te schatten.
• Ons onderzoek naar het stedelijke hitte-eiland.

De nieuwe High-Performance Computer (HPC) werd eind 2015 op het plateau van Ukkel geïnstalleerd. Deze machine is ongeveer 40 maal krachtiger dan de vorige HPC van het KMI. Het ALARO model, het fijnmazig weermodel van het KMI, dat binnen de samenwerking van het ALADIN consortium ontwikkeld wordt, werd nu ook op deze nieuwe machine geïnstalleerd. In de toekomst zal de extra beschikbare rekenkracht gebruikt worden om de resolutie van ALARO van 4 km naar 1.3 km te verhogen. Dit laat toe om meer details te berekenen.

In okctober 2016 stelde het KMI een nieuwe uitbreiding van deklimaatatlas van België voor. Voor elke gemeente stelde het KMI de klimaatstatistieken op in de vorm van tabellen en grafieken.

Er viel in Ukkel in totaal 749,1 mm neerslag, ongeveer 15% minder dan normaal (852,4 mm). We moesten wachten tot september om voor het eerst sinds november 2016 opnieuw een maandelijkse neerslagwaarde te hebben die hoger lag dan de respectievelijke normale waarde.
De eerste 9 maanden van 2017 viel er in Ukkel in totaal slechts 470,0 mm neerslag (normaal: 620,6 mm), een zeer abnormaal lage waarde en goed voor een tweede plaats sinds 1981 (record: 462,7 mm in 1989). Wanneer we naar de metingen vanaf 1901 kijken, merken we dat er nog 16 drogere jaren waren (record: 246,3 mm in 1921).

Het KMI startte een nieuw initiatief in oktober 2017, de Weather Observations Website Belgium (WOW-BE), in samenwerking met o.a. de VLA (Vereniging Leraars Aardrijkskunde), Fégépro (Fédération des Professeurs de Géographie), UK Met Office en KNMI. In dit initiatief worden actuele weerwaarnemingen, gemeten door particulieren, scholen en organisaties, verzameld en gedeeld. Het WOW concept werd in 2011 gelanceerd door de Britse nationale weerdienst Met Office. Inmiddels maken ruim meer dan 10500 stations in 220 landen onderdeel uit van het netwerk. Het KMI werkte voor de ontwikkeling van het WOW-BE portaal nauw samen met het KNMI en de Met Office en zal dat ook blijven doen om het portaal verder te optimaliseren. Kortom: WOW-BE wordt hét platform waarop iedereen actuele weerwaarnemingen kan delen, bekijken, vergelijken en archiveren.