Klimaat van België

Tijdens de eerste Franse Republiek werd de maand november de “nevelmaand” genoemd. Het is inderdaad de maand waarin de mist steeds weer terugkomt. Wanneer het weer stabiel is en de temperaturen voldoende laag, zijn immers alle voorwaarden voor de vorming van mist vervuld.

Temperatuur

In het grootste deel van het land liggen de normale maandelijkse maxima in de buurt van 10°C terwijl ze op de hoogvlakten in het zuiden van het land in de buurt van 6°C liggen. De normale maandelijkse minima variëren tussen 4,5°C in het vlakke deel van het land en 1°C op de hoger gelegen delen en in de Ardense valleien. In de loop van de maand dalen de dagtemperaturen gemiddeld met zo’n 4 graden in Ukkel: de gemiddelde dagtemperaturen bedragen ongeveer 9°C aan het begin van de maand en zakken tot ongeveer 5°C tegen het einde van de maand.

De gemiddeld warmste november in Brussel-Ukkel dateert van 1994 met een gemiddelde temperatuur van 10,4°C. Voor de gemiddeld koudste maand moeten we al teruggaan tot de 19^de eeuw: in 1858 werd er hier een gemiddelde temperatuur van slechts 0,9°C geregistreerd.

In Ukkel bereiken de dagelijkse maxima nog slechts in uitzonderlijke gevallen 20°C: 20,8°C op 1 november 2015; 20,3°C op 12 november 1995; 20,2°C op 4 november 1994 en 20°C op 1 november 2014. De absolute minima kunnen al zeer laag zijn: op 30 november 1921 bedroeg het minimum in Ukkel –11,0°C, tot op heden nog steeds het laagste minimum voor deze maand in dit meetpunt.

Elders in het land kan de temperatuur ook nog oplopen tot boven 20°C, zoals op 5 november 1994 toen de temperatuur zelfs nog tot 23,1°C steeg in ’s Gravenvoeren (Voeren) of op 16 november 2006 toen het nog 20,1°C werd in Angleur (Luik).

Vanaf deze maand kunnen er in het hele land winterse dagen worden geregistreerd: op 3 november 1980 steeg het kwik in Ukkel niet boven –2,4°C en ook in Beitem (Roeselare) was deze temperatuur het maximum op 19 november 1985.

Tegen het einde van de maand kunnen de minima in een groot deel van het land al onder –10°C dalen, zoals op 23 november 1998 toen het minimum daalde tot –10,4°C in Lanaken. In het zuiden van ons land duiken de temperaturen dan al veel vaker en dieper onder –10°C. Op 22 november 1988 daalde de temperatuur tot –17,0°C in Aubange en op 24 november 1998 tot –15,6°C in Elsenborn (Bütgenbach).

In Hoog-België kunnen de minima ook al in het begin van de maand onder –10°C dalen: op 6 november 1995 werd er een minimum van –10,1°C geregistreerd in Elsenborn (Bütgenbach).

In Ukkel komen er in deze maand gemiddeld 4,5 vorstdagen voor.

Neerslag

De normale neerslagtotalen liggen in ons land tussen 60 en 130 mm, afhankelijk van de plaats. In Ukkel valt er gemiddeld 76,4 mm. In Brussel-Ukkel was de maand november 1991 de natste (174,6 mm) terwijl de droogste maand november die van 2011 was (8,5 mm).

Op 3 of 4 november 1940 (afhankelijk van het meetpunt) leidden hevige regens op verschillende plaatsen tot dagtotalen van meer dan 50 mm. Het dagtotaal bedroeg 113,8 mm in Chiny; 70,0 mm in Thimister (Thimister-Clermont) en 65,0 mm in Gerdingen (Bree).

Het kan in november verschillende dagen aan een stuk regenen, wat kan zorgen voor grote gecumuleerde neerslaghoeveelheden. Zo viel er in Petite-Chapelle (Couvin) tussen 9 en 13 november 2010 in totaal 145,1 mm en in Brugge viel er tussen 30 oktober en 14 november 1940 in totaal 175,6 mm neerslag.

In Ukkel zijn er gemiddeld 1,4 sneeuwdagen. Op 28 november 1973 en 29 en 30 november 1925 werd de tweede dikste sneeuwlaag sinds het begin van de waarnemingen gemeten in Ukkel (34 cm).

Andere variabelen en fenomenen

In deze tijd van het jaar komt er minder onweer voor in het land: gemiddeld nog 3,8 dagen.

De normale zonneschijnduur bedraagt in Ukkel 66,3 uur. De zonnigste novembermaand was die van 1989 (135,5 uur) en de somberste die van 1922 (21,0 uur).

Tijdens deze maand kunnen er hevige stormen over het land razen. In Ukkel bereikten de maximale windstoten snelheden tot 155 km/u op 13 november 1940 en tot 151 km/u op 27 november 1983. Dit zijn de 2 hardste windstoten die hier ooit werden genoteerd. Op 24 november 1984 werd er een windstoot van 147 km/u geregistreerd in Deurne (Antwerpen).