Klimaat van België

Januari, de tweede maand van de meteorologische winter, is over het algemeen de koudste maand van het jaar.

Temperatuur

In ons land variëren de maandgemiddelden van de maximumtemperatuur tussen 2°C en 7°C en die van de minimumtemperatuur tussen –3°C en 1°C. In Ukkel zijn de normale dagtemperatuurgemiddelden in de loop van de maand min of meer constant: ze schommelen tussen 2,5°C en 4,5°C.

In Brussel-Ukkel werd de laagste gemiddelde maandtemperatuur van –6,3°C bereikt in 1838, terwijl de gemiddeld warmste maand januari dateert van 2007 (7,2°C). De hoogste maximumtemperatuur werd hier op 16 januari 1947 waargenomen en bedroeg 15,3°C terwijl de laagste minimumtemperatuur werd geregistreerd op 23 januari 1940 en –18,7°C bedroeg.

Tijdens bepaalde jaren, wanneer het buitengewoon zacht is, kunnen de maximumtemperaturen in ons land nog oplopen tot boven 15°C. Zo steeg het kwik in Koersel (Beringen) tot 17,8°C op 5 januari 1999. De daggemiddelden in Ukkel kunnen dan oplopen tot meer dan 10°C. De recordwaarde bedraagt 12,7°C en werd bereikt op 10 januari 2007.

De daggemiddelden kunnen echter ook zeer laag zijn en waarden bereiken tot ver onder –10°C: in Ukkel dateert het record van 22 januari 1942 en bedraagt –13,4°C.

De laagste minimumtemperatuur ooit genoteerd in ons land bedroeg –30,1°C op 20 januari 1940 in de vallei van de Lomme (Rochefort). Na 2000 daalde de temperatuur in ons land nog maar twee dagen onder –20°C: op 2 januari 2002 (–21,2°C in Neidingen (Sankt Vith)) en op 7 januari 2009 (–23,2°C in Crupet (Assesse)).

In Ukkel komen er in januari gemiddeld 11,6 vorstdagen voor. Er is dan ook de meeste kans op koudegolven. In Ukkel begon de langste koudegolf sinds 1901 op 19 januari 1917 en duurde maar liefst 22 dagen, tot en met 9 februari.

Neerslag

Het maandgemiddelde van de neerslag in ons land varieert in januari, naargelang de streek, tussen 55 en 160 mm. In Ukkel valt er in deze maand gemiddeld 76,1 mm neerslag. De natste januarimaand in Brussel-Ukkel was die van 2004 met 153,8 mm neerslag en de droogste die van 1997 met slechts 2,6 mm.

Over het algemeen zijn de dagelijkse neerslaghoeveelheden niet erg hoog tijdens de maand januari. Desondanks gebeurt het dat er in de loop van een etmaal grote hoeveelheden neerslag vallen, zoals in Hives (La Roche-en-Ardenne) op 6 januari 1937, toen er 65,7 mm neerslag werd opgevangen of in Libramont op 11 januari 1993 toen er 94,6 mm viel. In Fauvillers viel er op 17 en 18 januari 2007 in totaal 102,7 mm neerslag.

Over het algemeen is januari de tweede sneeuwrijkste maand in Ukkel: gemiddeld tellen we 4,2 dagen waarop de neerslag geheel of gedeeltelijk uit sneeuw bestaat. Toch zijn er jaren dat er in Laag- of Midden-België geen sneeuw valt. Voor Ukkel was dit het geval in 1932, 1969, 1988, 1989, 1990, 1992 en 2002. Januari 1917 daarentegen telde een record van 15 dagen met sneeuwval in Ukkel. Op 13 januari 1979 lag er in Ukkel 19 cm sneeuw.

In de Hoge Venen bleef de sneeuw ononderbroken liggen van 31 december 1978 tot 15 maart 1979. Op 28 januari 1945 lag er 49 cm sneeuw in Spa en op 27 januari 1952 lag er zelfs 28 cm in Koksijde.

Andere variabelen en fenomenen

Onweders komen deze maand weinig voor in het land, gemiddeld slechts 3,2 dagen.

De zonneschijnduur begint tijdens deze maand duidelijk toe te nemen: in Ukkel bedraagt het normale maandtotaal 58,6 uur. Sinds 1887 varieerde het maandtotaal hier tussen 26,1 uur (in 1902, 1915 en 1935) en 104,0 uur (in 1954).

Tijdens de wintermaanden komen ook de meeste stormen voor. Niet zelden worden tijdens deze maand op verschillende plaatsen maximale windstoten genoteerd van meer dan 100 km/u. De stormen die ons land in 1990 teisterden, liggen nog vers in ons geheugen: op 25 januari werd in Bevekom de hevigste windstoot ooit gemeten in ons land (168 km/u). Op 2 januari 1976 bereikten de windstoten in Oostende snelheden tot 150 km/u.

Op 27 januari 1932 steeg de luchtdruk in Ukkel tot 1048,0 hPa (luchtdruk herleid tot op zeeniveau). Dit is de hoogste waarde die hier ooit werd gemeten.