Klimaat van België

De maand juni is de eerste maand van de meteorologische zomer en vormt samen met juli en augustus het warmste trimester van het jaar.

Temperatuur

De normale maandelijkse waarden van de maximumtemperatuur liggen tussen 17,5°C en 21,5°C; naargelang van de plaats. Die voor de minimumtemperatuur liggen tussen 8°C en 12°C. In Ukkel liggen de normale waarden voor de gemiddelde dagtemperatuur tussen 15°C en 18°C.

De warmste junimaanden in Brussel-Ukkel waren die van 1976 en 2003 met een gemiddelde temperatuur van 19,3°C, terwijl de koudste die van 1923 was met een gemiddelde temperatuur van slechts 11,5°C.

Tijdens juni registreerden we een van de warmste dagen sinds het begin van de waarnemingen. Op 27 juni 1947 bedroeg de maximumtemperatuur in de open hut van het klimatologisch park van het KMI in Ukkel 38,8°C. Een groot verschil met de laagste minimumtemperatuur die hier ooit tijdens deze maand werd gemeten: 0,3°C op 1 juni 1936.

Op 27 juni 1947 steeg de temperatuur in Haacht tot 38,7°C, een van de hoogste maximumtemperaturen die ooit in ons land werden geregistreerd. Tussen 23 juni en 8 juli 1976 vinden we in Ukkel een uitzonderlijke reeks van zestien opeenvolgende dagen met maximumtemperaturen boven 30°C terug. Ook op andere plaatsen in het land kan de temperatuur al ver boven 30°C uit stijgen. Op 8 juni 1915 werd het 36,9°C in Hoogstraten, op 28 juni 2011 steeg de temperatuur tot 35,6°C in Ghlin (Bergen) en op 20 juni 2005 bedroeg het maximum 36,6°C in Kleine-Brogel (Peer). In Ukkel daalde de minimumtemperatuur niet onder 22,3°C op 18 juni 2002, tot nu toe het hoogste minima hier. Ook in het grootste deel van de rest van het land bleef de minimumtemperatuur boven 20°C.

De dagen kunnen echter ook nog relatief fris zijn: op 3 juni 1991 bedroeg de maximumtemperatuur slechts 9,7°C in Ukkel. In de Ardennen, zowel op de hoogvlaktes als in de valleien, kan het deze maand nog vriezen. Op 1 juni 1975 bedroeg het minimum –2,8°C in Rochefort en op 21 juni 1964, de eerste dag van de astronomische zomer, zakte het kwik tot –0,6°C in Virton en tot –0,5°C in Botrange (Weismes). Ook recenter, op 26 juni 2013, daalde de temperatuur nog tot –0,1°C in Elsenborn (Bütgenbach).

Binnen de maand kunnen er ook nog grote temperatuurverschillen optreden. Zo werd er in Rochefort op 12 juni 1964 een maximum geregistreerd van 34,6°C terwijl later deze maand, op 21 juni 1964, de minimumtemperatuur daalde tot –0,3°C. Recenter registreerden we op 2 juni 2015 een maximum van 32,7°C in Elsenborn (Bütgenbach), terwijl het minimum er op 10 juni nog maar 0,0°C bedroeg.

Neerslag

Het normale maandelijkse neerslagtotaal ligt tussen 60 mm in Laag- en Midden-België en kan groter zijn dan 110 mm op de Ardense toppen. Deze maand regent het gemiddeld een dag op twee in Ukkel. In 1887 regende het slechts vier dagen in Brussel-Ukkel en het hoogste aantal neerslagdagen telden we hier in 1852 en 1916 (26 dagen). In 2016 kenden we in Brussel-Ukkel de natste maand juni met 174,6 mm. De droogste junimaand was die van 1976 met slechts 12,1 mm neerslag.

In Moerbeke viel er op 22 juni 1951 tijdens een onweer 140,7 mm neerslag en in Herbestal (Lontzen) viel er tijdens twee opeenvolgende onweders op 24 juni 1953 in totaal 242,0 mm neerslag in ongeveer 12u tijd. In Middelkerke viel er tijdens verschillende onweders op 11 juni 1905 een dagtotaal van 155,4 mm.

Tijdens deze maand registreerden we ook een van de langste droge periodes in Brussel-Ukkel: vanaf 4 juni 1887 tot en met 8 juli 1887 viel er hier gedurende 35 opeenvolgende dagen geen druppel regen. Van 2 juni tot en met 3 juli 2018 viel er hier slechts 7,4 mm neerslag.

Enkel in de Ardennen komt het soms nog voor dat er een mengeling van regen en sneeuw valt tijdens het begin van de maand. Zo viel er nog sneeuw vermengd met regen in Mont-Rigi (Weismes) op 4 juni 1991. In Saint-Hubert viel er nog sneeuw tijdens de regenbuien van 8 juni 1985. De laattijdigste sneeuw viel op 17 juni 1923 op de Baraque Michel (Jalhay).

Andere variabelen en fenomenen

Het gemiddeld aantal onweersdagen in het land bedraagt 12,5. Tijdens die onweders kan er zeer lokaal ook hagel vallen. In zeldzame gevallen kan deze best wel groot zijn: op 28 juni 2011 vielen er in Genk hagelstenen met een diameter tot 7 cm en op 29 juni 2005 vielen er in Zele, Dendermonde en Vilvoorde stenen met een diameter van 5 tot 6 cm.

Tijdens de maand juni kennen we de langste dagen van het jaar al kent de maand gemiddeld gezien een lagere zonneschijnduur dan de twee volgende zomermaanden. De zon schijnt in Ukkel gemiddeld 188,1 uur. In 1987 scheen ze slechts 95,5 uur terwijl we in 1976 konden genieten van 302,3 uur zonneschijn. Tussen 15 en 22 juni 1977 scheen de zon slechts 15 minuten. In deze periode viel ook de langste periode zonder zonneschijn in de zomer: tussen 15 en 20 juni kregen we de zon niet te zien.

Tijdens de onweders kan het gebeuren dat er plaatselijk hoge windsnelheden voorkomen. Op 28 juni 2011 werd er in Bevekom tijdens een onweer een windstoot geregistreerd van 119 km/u, doch lokaal kon deze snelheid overtroffen zijn. Tegelijk is er dan lokaal kans op valwinden en windhozen. Zo werd Oostmalle op 25 juni 1967 getroffen door een van de hevigste windhozen van de 20^ste eeuw.