Klimaat van België

Maart is de eerste maand van de meteorologische lente. Gemiddeld nemen de dagtemperaturen tamelijk snel toe tijdens deze periode van het jaar. Toch mogen we de winter nog niet vergeten.

Temperatuur

De normale maandgemiddelden van de maximumtemperatuur variëren van 6,5°C op de hoogvlakten tot 11°C in Laag- en Midden-België. De minimumtemperaturen variëren dan weer tussen –1°C en 3°C. De normale waarden voor de gemiddelde dagtemperatuur in Ukkel liggen rond 4,5°C in het begin en rond 9°C op het einde van de maand.

Voor de maand maart met de laagste gemiddelde temperatuur in Brussel-Ukkel moeten we al teruggaan tot 1845, toen het hier gemiddeld niet warmer werd dan –1,6°C. De warmste maart hier was die van 1957 met een gemiddelde temperatuur van 9,5°C, ex aequo met die van 1991. In Ukkel werd het hoogste maximum bereikt op 29 maart 1968 met 24,2°C en het laagste minimum op 7 maart 1971 met –10,4°C.

In ons land zijn maxima van rond 20°C al mogelijk, vooral in de tweede helft van de maand: op 29 maart 1968 steeg de temperatuur in Angleur (Luik) tot 25,8°C, op 30 en 31 maart 2017 tot 24,0°C in verschillende meetpunten, op 20 maart 1938 tot 23,8°C in Oostende en op 17 maart 2004 tot 22,6°C in Rendeux. In zeldzame gevallen stijgt de temperatuur ook al in het begin van de maand boven 20°C uit: op 6 maart 1989 werd er een maximum van 21,2°C geregistreerd in Kleine-Brogel (Peer).

In het begin van de maand kan het soms nog zeer koud zijn in Laag- en Midden-België en ook aan de kust kan het dan nog stevig vriezen. Zo daalde de minimumtemperatuur op 4 maart 2005 nog tot –12,2°C in Knokke-Heist. Op het einde van de maand is er in Laag- en Midden-België ook minder strenge vorst nog mogelijk: op 31 maart 1977 daalde de minimumtemperatuur in Ukkel nog tot –2,8°C.

Op de hoogvlaktes kunnen de temperaturen nog geregeld tot –10°C zakken gedurende de hele maand: in Elsenborn (Bütgenbach) zakte de temperatuur op 15 maart 2013 tot –17,9°C, op de Baraque Michel (Jalhay) registreerden we op 6 maart 1971 een minimum van –16,7°C en op 23 maart 1958 van –12,8°C. Op 1 maart 2005 daalde de temperatuur zelfs nog tot –21,0°C in Neidingen (Sankt Vith).

Hoewel maart over het algemeen gemiddeld kouder is, kan het toch gebeuren dat deze maand gemiddeld warmer is dan april. Sinds 1833 is dit al 11 keer voorgekomen in Ukkel.

Gemiddeld zijn er deze maand nog 5,4 vorstdagen in Ukkel. Vanaf 1901 zijn er hier slechts 5 jaren geweest zonder vorstdagen: 1983, 2003, 2012, 2014 en 2017. Elders in het land kunnen er nog steeds lange vorstperiodes voorkomen. Op 6 maart 1963 eindigde er op de Baraque Michel (Jalhay) een vorstperiode die reeds begon op 1 december 1962 en op 14 maart 1942 eindigde er hier een vorstperiode die op 26 december 1941 begon.

Neerslag

Ondanks de “maartse buien” is maart net als februari en april een relatief droge maand: de normale maandtotalen in ons land variëren tussen 50 mm en 130 mm neerslag naargelang de plaats. Voor Ukkel is dat 70,0 mm. Het hoogste maandtotaal in Brussel-Ukkel bedroeg 140,5 mm (in 2008), het laagste 4,2 mm (in 1993).

De neerslagtotalen in 24 uur zijn zelden buitensporig. Toch viel er in Bihain (Vielsalm) op 2 maart 1956 een hoeveelheid van 80,0 mm in 24 uur tijd.

Tijdens de maand maart kan het in ons land nog regelmatig sneeuwen. In Ukkel komen er gemiddeld nog 3,2 dagen voor waarop de neerslag geheel of gedeeltelijk uit sneeuw bestaat, maar deze gemiddelde waarde werd soms ruim overschreden. Zo telden we in maart 1906 in Ukkel maar liefst 17 dagen met sneeuwval.

Er kan nog steeds veel sneeuw op de grond liggen; op 4 maart 2005 lag er een sneeuwtapijt van 20 cm in Assebroek (Brugge) en op 8 maart 1988 lag er 1,05 m sneeuw in Botrange (Weismes). Ook recenter werden de Hoge Venen al door een dikke laag sneeuw bedekt: op 13 maart 2005 lag er 62 cm sneeuw in Mont-Rigi (Weismes).

In maart kwam er ook een einde aan een aantal bijzonder lange periodes met een ononderbroken sneeuwtapijt. Zo bleef er in Ukkel 71 dagen lang sneeuw op de grond liggen (van 25 december 1962 tot en met 5 maart 1963). In de Hoge Venen bleef er die “winter” sneeuw liggen vanaf 12 november 1962 tot ongeveer 20 maart 1963!

Andere variabelen en fenomenen

In het land komen er gemiddeld 4,6 dagen met onweer voor.

De zonneschijnduur neemt toe en de normale hoeveelheid zonneschijn bedraagt in Ukkel reeds113,9 uur. In 2001 kregen we de somberste maand maart met slechts 48,3 uren zonneschijn en in 1931 de zonnigste met 213,8 uur.

Ook in deze tijd van het jaar kunnen er nog hevige stormen voorkomen. Zo veroorzaakte de wind tijdens de nacht van 28 februari op 1 maart 1990 veel schade in het hele land. Het was de laatste van een merkwaardige reeks stormen die begon op 25 januari. De hoogste windstoten bereikten snelheden tot 137 km/u in Bierset (Grâce-Hollogne).