Veelgestelde vragen

De zon zendt elektromagnetische straling uit die bestaat uit zichtbare en onzichtbare straling met verschillende golflengten (zie onderstaande figuur). Hoe korter de golflengte, hoe meer energie de straling heeft en hoe gevaarlijker deze is. De straling van de zon wordt voor een groot deel geblokkeerd door de atmosfeer. Enkel zichtbaar licht en een deel van de ultraviolette en infrarode straling bereiken het aardoppervlak. UV-straling is het gedeelte van het elektromagnetische spectrum met een golflengte tussen 200 en 400 nm.

Uv-straling is nodig voor de aanmaak van vitamine D (dat zorgt voor sterke botten en tanden) maar daarnaast heeft uv-straling ook een aantal negatieve gevolgen voor de mens:

• invloed op de huid: de huid van de mens is voornamelijk gevoelig voor uv B-stralen. In eerste instantie zal een overmatige blootstelling aan uv B-straling leiden tot zonnebrand. Daarnaast kunnen uv B-stralen op lange termijn een invloed hebben op het verouderingsproces van de huid. Hierdoor zal rimpelvorming optreden op de delen van de huid die door de zon beschenen zijn. Een ernstiger gevolg van overmatige blootstelling aan uv B-straling is dat het risico op huidkanker significant toeneemt.
• invloed op de ogen: ook onze ogen zijn gevoelig aan uv B-stralen. Acute gevolgen zijn bijvoorbeeld ontstekingen van het hoornvlies en het bindvlies. Daarnaast speelt uv-B ook een rol in het ontstaan van cataract.
• invloed op het immuunsysteem: te veel uv B-straling kan schade veroorzaken aan het immuunsysteem.

Vanwege deze negatieve effecten van uv-straling is het belangrijk op te letten in de zon wanneer de uv-index hoog is!

Om het publiek te informeren omtrent het verwachte niveau van uv-straling, werd de uv-index in het leven geroepen door de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) en de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO). De uv-index is een maat voor de intensiteit van de uv-straling van de zon. Hoe hoger de uv-index, hoe gevaarlijker om onbeschermd in de zon te blijven. Meteorologische instituten in tal van landen hebben afgesproken om overal dezelfde index te hanteren. Zo kan je op je vakantiebestemming het gevaar op zonnebrand goed inschatten door de lokale uv-index te vergelijken met de waarden die je gewoon bent in België.

In België bedraagt de uv-index zelden meer dan 7. Hoelang het duurt vooraleer je verbrandt (zonnebrandtijd) bij een gegeven uv-index, hangt af van een aantal factoren. Naast het feit dat je de zonnebrandtijd kan verlengen en het risico op huidkanker kan verkleinen door zonnecrème te smeren en beschermende kledij te dragen, is er in de eerste plaats de invloed van het huidtype. Mensen met een van nature donkere huid (huidtype IV), verbranden minder snel dan mensen met een zeer lichte huidskleur die zelden of nooit bruin worden (huidtype I). Verder verbrand je ook sneller bij de eerste zonnestralen dan wanneer je huid al een zekere gewenning heeft ondergaan. Tenslotte ontvang je ook meer uv-straling wanneer je ligt dan wanneer je rechtstaat, en ook meer wanneer je niet in beweging bent dan wanneer je rondloopt.

Dit alles maakt het erg moeilijk om concreet aan te geven hoe lang je bij een gegeven uv-index in de zon mag blijven. Net zoals de temperatuur, beschrijft de uv-index eerder de omgevingssituatie dan de individuele respons daarop.

• De hoogte van de zon: hoe hoger de zon zich aan de hemel bevindt, hoe meer uv B-straling het aardoppervlak zal bereiken. De hoogte van de zon is afhankelijk van het tijdstip gedurende de dag en het jaar en de locatie waarop je je bevindt. In de zomer staat de zon het hoogst. In België is dit ’s middags rond 14 uur zomertijd.
• De bewolking: over het algemeen zal de aanwezigheid van wolken ervoor zorgen dat er minder uv B-stralen het aardoppervlak bereiken. In sommige gevallen (bij verspreide bewolking) is het echter ook mogelijk dat de uv B-straling wordt gereflecteerd aan de randen van de wolken waardoor meer uv B-straling het aardoppervlak bereikt. De mate waarin bewolking de uv-index beïnvloedt, is afhankelijk van een aantal factoren waaronder het type bewolking, de hoogte van de wolken en de concentratie van de wolken. Dergelijke informatie valt onvoldoende nauwkeurig te voorspellen en varieert bovendien van plaats tot plaats en van tijdstip tot tijdstip. Daardoor is het moeilijk de uv-index bij bewolkte hemel te voorspellen. Het KMI vermeldt dan ook enkel de uv-index die u mag verwachten indien er geen bewolking is.
• De hoogte waarop je je bevindt: hoe hoger je je bevindt, hoe korter het pad dat de uv B-stralen hebben afgelegd in de atmosfeer en hoe minder de uv B-straling verzwakt zal zijn.
• De totale hoeveelheid ozon in de atmosfeer: ozon staat erom gekend uv B-straling te absorberen. Met andere woorden: hoe meer ozon er zich in de atmosfeer bevindt, hoe minder uv B-straling het aardoppervlak zal bereiken.
• De albedo van de omgeving: hiermee bedoelen we de mate waarin het aardoppervlak de inkomende uv B-straling kan reflecteren. Bepaalde oppervlakken (zoals sneeuw en helder zand) hebben de eigenschap zeer reflecterend te zijn (hoog albedo) en zullen de uv-index doen stijgen door extra weerkaatsing van de uv B-stralen.
• Aerosolen: wanneer er zich aerosolen (stofdeeltjes) in de atmosfeer bevinden, zullen deze in de meeste gevallen uv B-straling absorberen waardoor de uv-index zal dalen.

Meer informatie met betrekking tot de gezondheidsrisico's van uv-straling kan u terugvinden op:

• de website van de Stichting tegen Kanker: https://www.kanker.be/kankerpreventie/huidkanker-voorkomen-slim-de-zon
• de website van Euromelanoma: http://www.euromelanoma.org/belgie