Hip hip hoera…! De meest afgelegen sensor van het KMI viert zijn 30e verjaardag van ononderbroken dienst. Op bijna 1,5 miljoen kilometer van Ukkel meet de DIARAD-radiometer, ingebouwd in het VIRGO-instrument aan boord van de SOHO-satelliet, elke dag de totale zonnestraling – een essentiële parameter voor het begrip van de Zon en haar invloed op onze planeet.
Gelanceerd op 2 december 1995 werd SOHO geplaatst op het Lagrangepunt L1, een strategische positie waar de zwaartekracht van de Zon en de Aarde in evenwicht is. Op dit punt heeft de satelliet een stabiel en onafgebroken zicht op de Zon, zonder atmosferische verstoring of afwisseling tussen dag en nacht. Een ideale configuratie om de variaties van onze ster te volgen.
De Zon en haar cycli observeren
De zonneactiviteit varieert volgens een cyclus van ongeveer 11 jaar, met een afwisseling van rustige en actieve fasen. Deze activiteit uit zich onder meer door het verschijnen van zonnevlekken, donkere regio’s veroorzaakt door sterke concentraties van magnetische velden. Hoe meer zonnevlekken, hoe actiever de Zon.
Deze variaties zijn belangrijk om te monitoren: ze beïnvloeden de frequentie en intensiteit van zonnestormen, die een impact kunnen hebben op satellieten, communicatie, elektriciteitsnetwerken en zelfs de aardse atmosfeer. De zonnecycli zijn duidelijk zichtbaar in de metingen van de totale zonnestraling (TSI) die door de DIARAD-radiometer wordt verzameld.
De totale zonnestraling meten: een belangrijke wetenschappelijke uitdaging
De DIARAD-radiometer richt voortdurend op de Zon om de intensiteit van de uitgezonden straling te meten, de zogenaamde Totale Zonne-Irradiantie of TSI.
Deze gegevens maken het mogelijk om de langetermijnvariaties van de zonnestraling te bestuderen, haar rol in het aardse klimaat beter te begrijpen en betrouwbare referenties te leveren voor klimaatmodellering. De energiebalans van de Aarde hangt rechtstreeks af van de inkomende zonnestraling enerzijds en van de (her)uitgezonden straling (zichtbaar licht en infrarood) anderzijds.
Dankzij zijn stabiliteit en zijn lange levensduur vormt DIARAD/VIRGO vandaag een van de meest waardevolle datasets ter wereld voor de observatie van de Zon, en maakt hij via het KMI deel uit van de gegevens die worden gebruikt door Copernicus, het aardobservatieprogramma van de Europese Unie.
Radiometer DIARAD/VIRGO
Op weg naar een derde volledige zonnecyclus
Na drie decennia van ononderbroken observaties blijft de DIARAD-radiometer zijn missie voortzetten en zal hij naar verwachting in 2028 zijn derde volledige zonnecyclus afronden.
Grafiek van de straling waarin de zonnecycli te zien zijn
