Het KMI krijgt de laatste tijd regelmatig vragen over de neerslag die de laatste weken gevallen is. Voor veel mensen lijkt het alsof we de laatste tijd extreem slecht weer hebben gehad. Graag willen we een woordje uitleg geven bij de waargenomen neerslaghoeveelheden tijdens de maanden november en december.
Neerslaghoeveelheden kunnen een belangrijke ruimtelijke variabiliteit vertonen. Het is dan ook niet gemakkelijk om de neerslag voor het volledige Belgische grondgebied gedurende een maand of seizoen te beschrijven in één woord. Algemeen wordt de neerslaghoeveelheid vergeleken met de ‘normale waarden’, dit zijn de gemiddelde waarden bepaald over een referentieperiode van 30 jaar (1991-2020). In onze klimatologische maandrapporten stellen we vooral de gegevens van ons meetpunt in Ukkel voor. Dit meetpunt bevindt zich op een relatief centrale positie in ons land en beschikt over de langste meetreeksen. Vandaar dat het meetpunt van Ukkel als referentiestation gebruikt wordt om het Belgische klimaat en de evolutie ervan te karakteriseren. We zullen hieronder eerst de situatie in Ukkel tijdens de maand november en het begin van de maand december bespreken alvorens de neerslaghoeveelheden over de verschillende provincies te analyseren.
Situatie in Ukkel
Tijdens de maand november viel er in Ukkel 33,5 mm neerslag, verspreid over 17 dagen. Het grootste deel hiervan viel op het einde van de maand: tijdens de laatste 5 dagen viel er in totaal nog 17 mm neerslag. Het grootste dagtotaal viel in Ukkel op de 26ste en bedroeg 7,4 mm.
In vergelijking met de normale (1991-2020) neerslaghoeveelheid van 76,2 mm (gemiddeld verspreid over 18,3 dagen) kunnen we stellen dat november 2021 een relatief droge maand was in Ukkel. Doordat de neerslag verspreid viel over 17 dagen, kan men de indruk krijgen dat het veel geregend heeft.
Tijdens de eerste 10 dagen van december viel er in Ukkel reeds 64,8 mm neerslag, verspreid over 9 dagen. Daarmee is de periode van de eerste 10 dagen van december voor Ukkel de 2de natste van de afgelopen 30 jaar. Enkel in 2007 viel er die 10 dagen meer neerslag (82,8 mm). De grootste hoeveelheid neerslag viel in Ukkel op 10 december (17,1 mm). Het begin van december kan dus in ieder geval voor Ukkel als zeer nat bestempeld worden
Situatie in de verschillende provincies
De ruimtelijke verdeling van de afwijking van de neerslaghoeveelheden in september, oktober, november en de herfst ten opzichte van de normale waarden kan u terugvinden in onderstaande figuur 1.
Fig. 1: Afwijking van de neerslaghoeveelheid ten opzichte van de normale waarde voor de maanden september, oktober en november. Ook de afwijking voor de herfst 2021 wordt weergegeven.
Hieruit kan afgeleid worden dat de neerslagtotalen van de maand november in de meerderheid van de regio’s onder de gemiddelde waarden liggen. Enkel aan de Belgische kust en in een deel van de Polders (Polders aan de kust) viel er meer neerslag dan gemiddeld. Aan de kust viel er tijdens de maand november gemiddeld 135 % van de normale hoeveelheid neerslag. In alle andere regio’s lag het percentage onder de 100 %.
In figuur 2 worden de gemiddelde dagelijkse en de totale neerslaghoeveelheden per provincie weergegeven voor de periode van 1 november tot 13 december 2021. Ook hier is het natte einde van de maand november duidelijk te zien. Ook de eerste dertien dagen van de maand december is er bijna dagelijks in iedere provincie neerslag gevallen. In de meeste provincies werd het hoogste neerslagtotaal genoteerd op 10 december.
Fig. 2: Gemiddelde dagelijkse neerslaghoeveelheden voor de Belgische provincies en de Brusselse regio tussen 1 november en 13 december 2021. De totale hoeveelheid neerslag per provincie is ook weergegeven samen met de normale waarde voor de periode 1991-2020.
Als conclusie kunnen we dus stellen dat november een gemiddeld droge maand was voor het Belgische grondgebied (ondanks de natte dagen aan het einde van de maand). De natte oktobermaand werd grotendeels gecompenseerd door de droge september- en novembermaand waardoor de herfst van 2021 in bijna het hele land gemiddeld droger was dan normaal. Het begin van december was vrij nat in de meeste provincies. Om verdere conclusies te trekken in verband met de totale neerslaghoeveelheid in december (zowel te Ukkel als voor het volledige Belgische grondgebied) moeten we nog wachten tot het einde van de maand. De resultaten van deze analyse kan u op 1 januari terugvinden in het klimatologisch maandrapport dat dan op onze website te raadplegen zal zijn.
Over de volledige periode van 1 november tot 13 december is er enkel in de provincies West-Vlaanderen (125% van de normale waarde) en Oost-Vlaanderen (108% van de normale waarde) meer neerslag gevallen dan normaal.
Onderstaande figuur 3 toont de evolutie van de afwijking van het gemiddelde neerslagtotaal over de laatste 90 dagen voor het Belgische grondgebied (rode lijn) ten opzichte van de gemiddelde situatie tussen 1991 en 2020. Aangezien het hierbij gaat om een gemiddelde voor het volledige Belgische grondgebied, wil dit zeggen dat deze index ‘droogte’ kan aangeven, zelfs wanneer kleinere regio’s tijdens bepaalde periodes zeer nat waren. Deze index dient dus met enige voorzichtigheid geïnterpreteerd te worden. Het natte einde van de maand november en het natte begin van de maand december is echter wel te zien in de grafiek door de stijging in de rode lijn over de laatste periode. De roze lijn toont het verwachte verloop van het neerslagtotaal voor de volgende 10 dagen gebaseerd op de voorspellingen van het weerbureau.
Fig. 3: Afwijking van het gemiddelde neerslagtotaal over de laatste 90 dagen voor het Belgische grondgebied
