Met de weerradar meten we meer dan alleen neerslag. Zo kan er met de radar ook een schatting worden gemaakt van het aantal vogels in de atmosfeer. Bij periodes van intense vogeltrek in het voor- en najaar worden er grote aantallen vogels op die manier gedetecteerd. Maar ook bij de overgang van oud naar nieuw stellen we telkens een verhoogde aanwezigheid vast van vogels in de atmosfeer. De reden? Vuurwerk!
Naast de detectie van neerslag gebruikt het KMI de weerradars al een aantal jaren voor de detectie van vogels. De schattingen stellen we in realtime beschikbaar aan bijvoorbeeld de Belgische luchtmacht, die deze informatie gebruikt bij hun vluchtplanning. In 2021 lanceerden we, samen met het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), een publieke website waarop iedereen deze informatie interactief kan bekijken: https://www.meteo.be/vogeldetectie. Het gaat hier om vogelprofielen, dat wil zeggen een schatting van de vogeldichtheid in functie van de hoogte.
Tijdens deze metingen viel enkele jaren terug steeds op dat er eind december en begin januari een onverwachte piek in de vogelaantallen leek te zijn. Uit onderzoek van KNMI en Universiteit van Amsterdam bleek dat de radarmetingen aantoonden dat vogels massaal schrikken van het vuurwerk rond en tijdens de jaarwisseling. De resultaten van dit onderzoek werden gepubliceerd in het wetenschappelijk artikel “Birds flee en mass from New Year’s Eve fireworks” in Oxford Journals. In het verleden publiceerde het KMI ook al enkele nieuwsberichten over dit fenomeen (hier en hier).
De Universiteit van Amsterdam heeft al enkele jaren een webite waarop de ongefilterde beelden van de Nederlandse radars voor de jaarwisseling live te volgen zijn: http://horizon.science.uva.nl/fireworks/. Vanaf deze jaarwisseling zijn de beelden van de twee radars van het KMI (Jabbeke en Wideumont) en die van de Vlaamse Milieumaatschappij (Helchteren) nu toegevoegd aan deze website. Hierop kan iedereen mee volgen wat de gevolgen zijn van het afsteken van vuurwerk op onze avifauna. Duizenden vogels vliegen op, soms tot 500m hoog, en verspillen daarbij kostbare energie die ze hard nodig hebben om de winter door te komen. Let daarbij vooral op de waterrijke gebieden. Het moet wel enigszins droog weer zijn, want regen geeft een veel sterker radarsignaal dan vogels, zodat de vogels moeilijk of niet te zien zijn.